Tìm hiểu về trục lợi bảo hiểm và các hình thức gian lận

Tìm hiểu trục lợi bảo hiểm là gì, các hình thức gian lận phổ biến trong bảo hiểm xã hội và mức xử phạt theo quy định mới nhất. Cùng chuyên mục pháp luật tìm hiểu cụ thể qua bài viết dưới đây nhé.

Trục lợi bảo hiểm là gì?

Trục lợi bảo hiểm là hành vi một cá nhân, tổ chức lợi dụng hợp đồng bảo hiểm hoặc chính sách bảo hiểm, bằng cách gian dối, khai báo sai sự thật hoặc làm giả hồ sơ, tài liệu nhằm chiếm đoạt tiền bồi thường hoặc các quyền lợi không chính đáng từ cơ quan bảo hiểm.

Trong lĩnh vực bảo hiểm xã hội (BHXH), trục lợi có thể xuất hiện dưới nhiều hình thức tinh vi, gây thất thoát lớn cho quỹ bảo hiểm. Đây là hành vi vi phạm pháp luật, bị xử lý nghiêm khắc theo các quy định hiện hành của Việt Nam.

Theo Luật Kinh doanh bảo hiểm 2022 và Luật Bảo hiểm xã hội 2014, trục lợi bảo hiểm xã hội bị nghiêm cấm dưới mọi hình thức và sẽ bị xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự tùy theo mức độ vi phạm.

Các hình thức trục lợi bảo hiểm xã hội phổ biến hiện nay

Hiện nay, các hình thức trục lợi bảo hiểm xã hội ngày càng đa dạng và tinh vi. Một số hình thức thường gặp nhất bao gồm:

 Làm giả hồ sơ, giấy tờ để hưởng chế độ

Đây là hành vi phổ biến nhất. Người lao động hoặc tổ chức cố tình:

• Làm giả giấy ra viện, giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng BHXH.
• Giả mạo hồ sơ tai nạn lao động, giấy chứng thương.
• Ngụy tạo giấy tờ thai sản, giấy xác nhận tử vong để hưởng chế độ tử tuất không đúng thực tế.

Ví dụ: Một người giả mạo giấy chứng nhận nằm viện để nhận trợ cấp ốm đau trong khi thực tế không hề điều trị bệnh.

 Khai báo thông tin sai sự thật

Người tham gia BHXH có thể khai man:

• Thời gian công tác để đủ điều kiện nhận chế độ thai sản, hưu trí.
• Tình trạng bệnh tật để hưởng mức hỗ trợ cao hơn.
• Thông tin tai nạn lao động dù thực tế không xảy ra tai nạn trong quá trình làm việc.

Hành vi này không chỉ gian lận quỹ BHXH mà còn ảnh hưởng đến quyền lợi của những người tham gia bảo hiểm khác.

Thỏa thuận với cơ sở y tế cấp khống giấy tờ

Một số đối tượng đã thỏa thuận với bệnh viện, phòng khám để được cấp giấy chứng nhận nghỉ việc hoặc giấy ra viện giả, dù không thực sự bị bệnh.
Điều này giúp họ nhận trợ cấp ốm đau từ cơ quan BHXH mà không đúng thực tế.

Ngoài ra, các cơ sở y tế vi phạm cũng sẽ bị xử lý nghiêm khắc theo quy định về hành vi tiếp tay cho gian lận BHXH.

Lợi dụng chính sách trợ cấp thất nghiệp

Một số người lao động sau khi nhận trợ cấp thất nghiệp nhưng:

• Không khai báo việc đã có việc làm mới.
• Vẫn tiếp tục nhận tiền hỗ trợ thất nghiệp dù đã không còn đủ điều kiện.

Đây cũng được coi là hành vi trục lợi bảo hiểm thất nghiệp và bị xử phạt theo luật định.

 Gian lận trong chế độ tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp

Một số trường hợp:

• Giả vờ tai nạn lao động.
• Khai tăng mức độ thương tật để nhận tiền bồi thường cao.
• Cố tình tạo ra tai nạn để hưởng chế độ.

Điều này không chỉ gây thiệt hại tài chính mà còn làm sai lệch mục tiêu bảo vệ quyền lợi chính đáng của người lao động trong các trường hợp thực sự bị nạn.

Quy định xử phạt trục lợi bảo hiểm xã hội

 Xử phạt hành chính

Theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, cá nhân hoặc tổ chức có hành vi trục lợi BHXH sẽ bị:

• Phạt tiền từ 1 triệu đồng đến 50 triệu đồng tùy mức độ vi phạm.
• Buộc nộp lại số tiền đã chiếm đoạt cho quỹ BHXH.
• Xóa bỏ kết quả hưởng sai và có thể bị cấm tham gia một số chương trình bảo hiểm, an sinh xã hội trong tương lai.

Đối với tổ chức có hành vi tiếp tay, như cơ sở khám chữa bệnh cấp khống giấy tờ, mức phạt cũng rất nặng, lên tới 75 triệu đồng.

Truy cứu trách nhiệm hình sự

Nếu hành vi trục lợi bảo hiểm gây hậu quả nghiêm trọng, người vi phạm sẽ bị xử lý hình sự theo Điều 214 Bộ luật Hình sự 2015, cụ thể:

• Phạt tiền từ 20 triệu đồng đến 500 triệu đồng.
• Phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 3 tháng đến 10 năm.
• Tăng nặng nếu:
  • Phạm tội có tổ chức.
  • Chiếm đoạt số tiền lớn (từ 10 triệu đồng trở lên).
  • Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thực hiện hành vi gian lận.
  • Tái phạm nguy hiểm.

Đặc biệt, pháp nhân thương mại vi phạm sẽ bị:

• Phạt tiền từ 200 triệu đồng đến 5 tỷ đồng.
• Cấm kinh doanh trong lĩnh vực liên quan từ 1 – 3 năm.

Việc áp dụng hình phạt nghiêm khắc đối với hành vi trục lợi BHXH nhằm đảm bảo sự công bằng, minh bạch và bảo vệ quyền lợi cho toàn thể người lao động tham gia bảo hiểm.

Tác động tiêu cực của hành vi trục lợi bảo hiểm xã hội

Hành vi trục lợi BHXH để lại nhiều hệ lụy nặng nề:

• Làm thất thoát tài chính của quỹ bảo hiểm xã hội.
• Ảnh hưởng quyền lợi chính đáng của người tham gia bảo hiểm trung thực.
• Gây mất lòng tin trong cộng đồng về chính sách an sinh xã hội.
• Gia tăng chi phí quản lý, kiểm tra, giám sát của cơ quan BHXH.

Do đó, việc ngăn chặn và xử lý nghiêm hành vi trục lợi là cần thiết để duy trì sự công bằng và phát triển bền vững của hệ thống bảo hiểm xã hội Việt Nam.

Xem thêm: Hiểu rõ quyền hạn tham mưu là gì để vận hành tổ chức

Xem thêm: Quy định nhận hối lộ bao nhiêu thì bị truy tố hình sự?

Trục lợi bảo hiểm xã hội là hành vi gian lận bị pháp luật nghiêm cấm và xử lý nặng nề. Người lao động, tổ chức cần nhận thức rõ ràng, khai báo trung thực khi tham gia bảo hiểm để vừa đảm bảo quyền lợi cá nhân, vừa góp phần bảo vệ quỹ an sinh xã hội chung.